MenuSluiten

Heeft u vragen?

Uitdaging

Gebruik een flesje massageolie en geef eens een handmassage aan iemand met dementie. Zo raak je hem/haar op een andere manier aan.

Voelen en dementie


De tastzin is onmisbaar. Daarmee herken je bijvoorbeeld gevaarlijke situaties. Voel je hitte, dan weet je dat er een risico is op brand of verbranding. Of pijn, het waarschuwingssignaal van je lichaam. En met een aanraking laat iets of iemand je weten heel dichtbij te zijn.


De tastprikkel komt zelfs in het eindstadium van dementie nog aan in de hersenen. Sterker nog: tast blijft het langst van alle zintuigen intact. Communiceren kan in het laatste stadium daarom het beste via de tast! Wanneer je iemand met dementie verzorgt, kunnen ze je vaak niet goed zien of horen. Door ervoor te zorgen dat je de persoon steeds aanraakt, houd je contact en blijft het besef dat je er bent. Houd ook rekening met hoe je iemand vasthoudt: door de arm vast te grijpen, kan iemand zich bedreigd voelen. Maar door de arm te ondersteunen, begeleid je ze juist in de beweging.


Belevingsconsulente van Zorgcentra De Betuwe:

Ik kwam bij een mevrouw voor een handmassage. Terwijl ik daarmee bezig was, zag ik
een traan verschijnen. Toen ik liet merken dat ik dat had gezien, zei ze de massage heel prettig te vinden.
Ze vertelde dat ze, behalve voor hulp met wassen, eigenlijk niet meer aangeraakt werd. Voor haar
betekende het zoveel om aangeraakt te worden, zonder functie, gewoon omdat iemand
ervoor koos om haar aan te raken.

Temperatuur en textuur
Je wilt ’s avonds op de bank relaxen. Hoe vervelend is het dan als je het koud hebt. Gevoelstemperatuur maakt veel verschil in het welbevinden. Vooral kou of tocht wordt als vervelend ervaren. Het een beetje warm hebben, is prettig. Maar niet té warm natuurlijk, want dat maakt sloom. Is het buiten erg warm, maar staat er een koude oostenwind, dan kun je de temperatuur toch als niet fijn ervaren. Het is goed om aandacht voor de temperatuur te hebben bij mensen met dementie. Zij kunnen niet altijd hun gevoel hierover verwoorden. 


We voelen niet alleen temperaturen, maar ook texturen. Je voelt of iets hard of zacht, glad of bobbelig is. Er worden speciale artikelen gemaakt die door hun structuur het zintuig tast stimuleren. Binnen onze organisatie hebben we voor mensen met dementie daarom speciale tastkleden, tastkussens, tastschorten en Muis Jantjes. Dit gehaakte muisje met vrolijke kleurtjes past precies in de hand, heeft meerdere staartjes om aan te voelen en biedt sommige mensen met dementie letterlijk houvast.

Houvast

Wanneer de dementie oprukt, verdwijnt ook het lichaamsbesef: je voelt minder goed waar je lichaam begint en ophoudt. Door gebruik te maken van het tastzintuig, kunt u mensen met dementie meer laten ontspannen, omdat ze meer lichaamsbesef hebben met deze hulpmiddelen.


Tips

Door te liggen in kussens krijgen mensen veel prikkels binnen. Hierdoor voelen ze hun lichaam en kunnen ze zich meer ontspannen. Voor een veilig en geborgen gevoel in bed, kan ook de ballendeken prettig zijn. En wanneer iemand in de nacht op een kant heeft gelegen, is het een goed idee om hem of haar ’s ochtends aan de andere zijde aan te raken. Zo komt het besef dat die kant ook bij het lichaam hoort. Tot slot is het fijn als de voeten op de grond of op een steun kunnen rusten. Dit geeft tegendruk. Hierdoor voel je dat die voeten bij jou horen en dat ze aan je lichaam vastzitten. Goed om naar te kijken als mensen met dementie in een (rol)stoel zitten of opstaan uit bed.

Handmassage

Een handmassage is een mooie manier om ontspanning te geven aan mensen met dementie. Bij een handmassage is het soms nodig om bij de schouder te beginnen en eerst een aantal keer langs de arm te strijken. Zo voelt iemand dat die hand bij het lichaam thuishoort. Muis Jantje kan ook een uitkomst zijn; door daarin te knijpen voelen mensen met dementie hun handen weer. 

Pijn

Volgens onderzoekers heeft zo’n 70 tot 84 procent van de ouderen last van pijn. Meegerekend zijn de ouderen die dit niet aan (kunnen) geven. Sommige ziekten hebben invloed op de pijnbeleving en het vermogen van de hersenen om een pijnprikkel te dempen. Ook is er een wisselwerking tussen pijn en angst/depressie. Signalen als grimas maken, wrijven of behoedzame bewegingen maken, kunnen je op het spoor van pijn brengen. Ook veranderd gedrag, zoals terugtrekken, agressie, belgedrag of ongeduldig zijn, kunnen tekenen van pijn zijn. Bij mensen met vergevorderde dementie is pijn alleen nog zichtbaar aan eenvoudige bewegingen van lippen, oogleden, hoofd en kaak. Pijnmedicatie kan verlichting geven (in overleg met de arts bij verdenking van pijn). Ook fysiotherapie, ergotherapie of psychologie kunnen helpen. Voorbeelden zijn dan: het versterken van de spieren, het vinden van een pijnvrije zit- of lighouding of het leren omgaan met pijn.

Voorkeurszintuig

In de laatste fase van dementie is tast vaak het voorkeurszintuig. Mensen met voelen als voorkeurszintuig kunnen echter ook snel overprikkeld raken. Bijvoorbeeld door een kriebelend label, kleding die niet lekker zit of een bobbel in het laken waar ze op liggen. Maar ook douchen waarbij er veel te voelen is (het gevoel van water op je lichaam, temperatuur, washand, handdoek enzovoorts) of een onprettige zithouding waar ze zelf niets aan kunnen veranderen, pijn of jeuk kan leiden tot overprikkeling. Maar het tastzintuig kan ook heel goed helpen om deze mensen te laten ontspannen, via aanraking, handmassage of tastmateriaal dat prettig voelt, zoals bijvoorbeeld een zachte knuffel.

Liefdevol aanraken

Het tastzintuig helpt ons ook in sociale zin. Mensen die bij ons horen, zoals ons gezin, raken we aan. Veel ouderen verliezen hun oude sociale netwerk en daarmee ook het liefdevol aangeraakt worden. Wat kan het dan veel betekenen als iemand een arm om de schouder legt, een hand vasthoudt en zachtjes aait of een knuffel krijgt! Dat vraagt wel dat je goed aanvoelt bij wie dit wel of niet past. Over het aanvoelen bij het volgende thema intuïtie meer.

Neem contact met ons op via 0800 - 77 33 444 (gratis),
info@zorgcentradebetuwe.nl of vul het formulier in.

© 2019 Zorgcentra De Betuwe

Verrassend veel meer dan wonen!