Blindelings op de tast vertrouwen
Je loopt een kledingzaak binnen en voelt aan de mooie jurk die je ziet hangen. En aan de warme trui die ernaast hangt; zou die ook zacht zijn? Herken je dit? Iets aanraken om te voelen, is zo’n ingeslepen en natuurlijke gewoonte van mensen.
Ik realiseer mij hoe belangrijk aanraken op een prettige manier is.
Gevoelig voor aanraking en tast
Als gespecialiseerd verzorgende psychogeriatrie werk ik met mensen met dementie. In mijn werk zie ik het bijna dagelijks: mijn cliënten zijn extra gevoelig voor aanraking en tast. Misschien nog wel meer dan jij en ik. Niet zo gek als je bedenkt dat tast en gevoel meestal het langst van alle zintuigen intact blijft als dementie zijn intrede doet. Dit wetende, realiseer ik mij hoe belangrijk aanraken op een prettige manier is. Mensen met dementie zijn misschien niet meer in staat om te plannen, om zichzelf te motiveren, dingen te relativeren of om gevoelens te benoemen en reguleren. Het tastzintuig werkt daarentegen nog wel. Tot het einde toe zelfs. Laten we dat zintuig dan vooral ook positief stimuleren en prikkelen.
Plukken en voelen
Mensen met dementie plukken en voelen niet voor niets graag aan materialen. Jij doet dit misschien ook. Ik betrap mezelf er in elk geval wel regelmatig op. Bijvoorbeeld als ik een familielid of bekende met een pluizig vest aanraak en zeg: “dat zit vast heerlijk.” Of een kussen op de bank: hoe vaak raak je die ongemerkt aan? Als je er op let, merk je ongetwijfeld dat ook jij onbewust veel gebruikmaakt van je tastzintuig.
Wat hebben we nodig om ons geborgen te voelen?
Zoeken naar geborgenheid
De dagen worden korter. We kunnen nog net even buiten zitten om de laatste zonnestralen op te vangen. Wellicht met een deken erbij. Dat voelt prettig, geborgen. Net als kussens op een bank een geborgen gevoel geven. De geborgenheid die we zoeken en het tastzintuig bevinden zich in het sensorische gedeelte: de hersenlagen die tot het laatste toe werken. En wat hebben we nodig om ons geborgen te voelen? Nabijheid, aanraking en een prettige omgeving. Ook mensen met dementie blijven dit zoeken en nodig hebben.
Zachtjes praten ze lieve woordjes tegen het beestje dat op hun schoot zit.
Aanraking en nabijheid
Ik zie regelmatig bij bewoners op onze afdeling wat aanraking en nabijheid met hen doet. Bijvoorbeeld als ze een robotkat op schoot krijgen. Door zijn zachte vacht voelt het dier prettig aan. Urenlang aaien bewoners liefdevol de kat. Ze hebben niet door dat het geen echt dier is, maar genieten van het aaien, de zachtheid en geborgenheid die de kat hen biedt. Je ziet bewoners er blij, rustig en vrolijk van worden. Zachtjes praten ze lieve woordjes tegen het beestje dat op hun schoot zit. Mooi om te zien hoe ze hiervan genieten! Misschien denk je waarom dan geen echte kat? Tja, die blijft niet altijd rustig liggen, moet gevoed en verzorgd worden of naar de dierenarts... Een prachtig alternatief dus zo’n robotkat. Het mooie effect is immers hetzelfde.
Het geeft rust en prikkelt de zintuigen.
Tastmaterialen
Ik prijs onszelf gelukkig dat we over de robotkat en een groot aantal andere tastmaterialen voor onze bewoners beschikken. Zoals de CRDL; een bijzonder inventief instrument dat met zijn zachte houtstructuur uitnodigt tot voelen en contact maken. Of de snoezelkleden van zacht materiaal met hierop verschillende andere structuren om te voelen en te ervaren. Het geeft rust en prikkelt de zintuigen. Net als wanneer ik de hand van een van onze bewoners aanraak. Hiermee maak ik contact en het geeft troost. Of als ik de hand van iemand masseer, biedt dat rust en geborgenheid.
Voelen en gevoel is zo belangrijk als de wereld om je heen minder herkenbaar wordt.
Mag ik je wat vragen?
Als je in contact komt met mensen met dementie wil je dan alsjeblieft zorgen voor fijne aanrakingen? Een helpende warme hand bieden bij onrust. Een arm om hen heen bij verdriet. Daar hebben we allemaal behoefte aan. Vooral als de wereld om je heen steeds minder herkenbaar wordt en je zicht, gehoor en reuk achteruit gaat. Juist dan is voelen en gevoel zo belangrijk! Dat er iemand naast je staat die je blindelings en op de tast kunt vertrouwen!
Susanne van Meijeren
Gespecialiseerd verzorgende psychogeriatrie bij Zorgcentra De Betuwe
Deze blog schreef Susanne in het kader van het themajaar Leefomgeving, thema 5 voelen en dementie.
Wilt u meer weten over het voelen en dementie? Lees dan verder op:
Voelen en dementie »
Of over een van de andere thema's?
Zien en dementie »
Horen en dementie »
Proeven en dementie »
Ruiken en dementie »
Intuïtie en dementie - volgt in november/december
